هنگام در نظر گرفتن فرآیند ساخت یک ماشین، قلاویز کاری یکی از رایج ترین فعالیت ها است. قلاویز کاری یکی از روش های عملی دنده است. در این مقاله به بررسی و معرفی این فرآیند در فرآیند ساخت یک قطعه، انواع آن و نکات مهم مرتبط با آن می پردازیم.
مفهوم قلاویز زنی
ساختن دنده در سوراخ قلاویز زنی می گویند.
قبل از قلاویز کاری، سوراخی با قطر مشخص در قطعه ایجاد می شود
سپس دنده های سیم به صورت دستی یا ماشینی در آن سوراخ ساخته می شوند.
حرکت ابزاری به نام مته قلاویزی در سوراخ قطعه باعث ایجاد شیارهای دنده مانند شکل زیر می شود.
رزوه ها به صورت مارپیچی در سوراخ شکل می گیرند تا پیچ صحیح داخل آن بسته شود.
انواع قلاویز کاری
به طور کلی قلاویز ها به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
قلاویز دستی
قلاویز های دستی از مجموعه ای از سه قلاویز چرخشی تشکیل شده اند.
این مته ها از 1 تا 3 شماره گذاری می شوند و هر کدام عمق مشخصی از دنده ایجاد می کنند.
مته قلاویزی 1 برش بسیار عمیق؛ با افزایش تعداد مته ها، عمق شیارها کاهش می یابد.
سه قلاویز دوار دستی عبارتند از:
- پیش رو
- میان رو
- پس رو
در این نوع ضربه زدن از ابزاری به نام قلاویز برای هدایت مته به داخل سوراخ ها استفاده می شود.
انواع مختلفی از دستگیره های قلاویز بسته به محل سوراخ استفاده می شود.
درصد تراش خوردگی مته قلاویزی جلو به عقب به ترتیب برابر با 50%، 30% و 20% می باشد.
استفاده از قلاویز دوار در قطعاتی مانند آهن و فولاد مستلزم استفاده همزمان از روغن مخصوص است.
قلاویز ماشینی
فرآیند قلاویز کاری ماشینی بر خلاف نوع دستی در یک مرحله و رزوه زنی روی قطعه با استفاده از مته قلاویزی با دنده های مخروطی روی سطح تکمیل می شود.
فرآیند ماشینکاری معمولاً بر روی ماشین تراش انجام می شود.
در قلاویز کاری ماشینی روش دیگری وجود دارد که به مهارت تراشکار نیاز دارد.
این روش با استفاده از تراش انجام می شود که به آن چرخ دنده داخلی یا پیچ گردانی می گویند.
مرحله قلاویز کاری دستی و ماشینی
فرآیند قلاویز کاری دستی به شرح زیر است:
- ابتدا سوراخی با قطر مناسب در قطعه ایجاد می شود. این سوراخ دارای ابعاد استاندارد است. به عنوان مثال، اگر از قلاویز M10 (پیچ 10) استفاده شود، باید سوراخی به قطر 8.5 میلی متر روی قطعه ایجاد شود. به طور کلی اندازه قطر سوراخ باید کوچکتر از قطر مته قلاویزی باشد.
- سطح بالای سوراخ با یک مته بزرگتر صاف می شود.
- با استفاده از دسته قلاویز، مته ها به ترتیب تعداد در سوراخ سوراخ می شوند.
- در هر مرحله با استفاده از روغن فرآیند اصلاح را تسهیل می کنند.
نکته اصلی این است که طول دنده ساخته شده استاندارد خاصی ندارد و عمق سوراخ و طول دنده با توجه به نیاز قطعه تعیین می شود.
روش قلاویز کاری ماشینی به شرح زیر است
قلاویز دوار روی چاک ماشین تراش گیره می شود و با روشن کردن دستگاه تراش، قلاویز دستگاه به داخل سوراخ قطعه منتقل می شود.
قسمت مته قلاویزی
قلاویز دوار از چند قسمت تشکیل شده است.
- دانستن این قطعات به شما در فرآیند قلاویز کاری کمک می کند
- از استانداردها بهتر استفاده شد و قلاویز کاری با دقت بالاتری انجام شد.
قسمت های مختلف مته قلاویزی به شرح زیر است:
- طول مته قلاویزی: ابتدای لبه دنده ها تا انتهای مته را طول مته قلاویزی می گویند.
- طول دندان مته قلاویزی: طول دنده های مته قلاویزی را طول دندان می گویند.
- لبه بنده: سطحی زاویه دار است که در ابتدایی ترین نقطه مته قلاویزی و روی لبه سوراخ قرار می گیرد.
- عمودی بودن مته قلاویزی در شروع قلاویز کاری را تضمین می کند که یکی از مهمترین نکات در کیفیت قلاویز زنی است.
شکاف قلاویزی: فاصله بین دندانه های مته قلاویزی نامیده می شود. - کلید: در قسمت بالایی مته قلاویزی یک قلاویز برای قرار دادن مته و انجام فرآیند قلاویز کاری تعبیه شده است.
انواع دسته قلاویز
دسته قلاویز ابزاری است که برای چرخاندن و هدایت مته به داخل سوراخ قطعات استفاده می شود و در سه نوع زیر موجود است:
دسته قلاویز جغجغه ای
- بیشتر برای قلاویز کاری قطعات بزرگ استفاده می شود
- فضای زیادی برای چرخاندن دسته قلاویز وجود دارد.
با این دسته از قلاویز ها می توان نیروی بیشتری به قلاویز چرخشی وارد کرد.
دسته قلاویز T شکل
بیشتر برای قلاویز کاری قطعات کوچک که جای کمی برای چرخاندن و آچار زدن با دست وجود دارد استفاده می شود.
دسته قلاویز برقی
شباهت زیادی به مته دارد و با استفاده از برق این ابزار به سرعت و دقت بالاتری در فرآیند قلاویز کاری دست می یابد.
کاربرد قلاویز زنی
کاربرد اصلی این فرآیند اتصال دو قسمت به یکدیگر توسط پیچ است.
در طراحی ماشین از پیچ ها در مواقعی استفاده می شود که نیاز به اتصال غیر دائمی دو قسمت باشد.
قسمتی که پیچ در آن قرار می گیرد با رزوه کشی به دست می آید.
بنابراین می توان با استفاده از رزوه پیچ یک اتصال غیر دائمی ایجاد کرد
به راحتی می توان قطعات را در هر زمان باز کرد و هیچ آسیبی به آنها وارد نمی شود.
منبع : نکات مهم در خرید قلاویز
